Niemal 90 ornitologów spotka się w ten weekend w Jastarni, żeby świętować 65-lecie Programu Badania i Monitoringu Ptaków Wędrownych „Akcja Bałtycka” i dyskutować o przyszłości projektu. Akcja Bałtycka jest najdłużej działającym projektem nauki obywatelskiej w Polsce i jednym z najstarszych tego typu na świecie.

Pierwsze sprawozdanie z obserwacji zapisano w zeszycie nr 1 z września 1960 roku. Od tego czasu akcje obserwacji, obrączkowania, mierzenia ptaków odbywają się dwa razy w roku - wiosną i jesienią. W zespole Akcji Bałtyckiej, kierowanym przez dr. inż. Jarosława K. Nowakowskiego, ornitologa z Wydziału Biologii UG, są również: Kierowniczka Stacji Badania Wędrówek Ptaków UG prof. dr hab. Magdalena Remisiewicz, mgr Katarzyna Rosińska, mgr Krzysztof Stępniewski, mgr Katarzyna Stępniewska, mgr Justyna Szulc, mgr Michał Redlisiak i mgr Aleksandra Niemc. Honorowym przewodniczącym zespołu jest emerytowany prof. dr hab. Przemysław Busse, założyciel i wieloletni kierownik Akcji Bałtyckiej. Prace ornitologów podczas każdej akcji wspierają studenci oraz wolontariusze.

Pierwszym zaobrączkowanym w 1960 r. ptakiem był rudzik. Od tego czasu zaobrączkowano niemal 2 miliony ptaków. Większość z nich została dokładnie pomierzona i to najcenniejszy zasób programu. Uzyskano prawie 10 tys. wiadomości powrotnych, czyli informacji o ptakach zaobrączkowanych na stacjach terenowych Akcji Bałtyckiej i schwytanych później w innym miejscu lub zaobrączkowanych wcześniej w innym miejscu i następnie schwytanych na stacjach Akcji Bałtyckiej. Wśród schwytanych ptaków było aż 15 gatunków, które nigdy wcześniej nie były obserwowane na terenie Polski. Ostatnie sensacyjne odkrycie ornitologów to zaobrączkowana 29 kwietnia 2025 r. pierwsza w Polsce pokrzewka kaspijska Curruca mystacea.

Akcja Bałtycka jest najdłużej nieprzerwanie działającą siecią stacji obrączkowania ptaków na świecie.
- Dzięki zaangażowaniu tysięcy wolontariuszy pracujących pod kierunkiem naukowców ze Stacji Badania Wędrówek Ptaków Uniwersytetu Gdańskiego zgromadzono bezcenne dane obrazujące zmiany, jakie zachodzą w biologii i budowie ptaków wędrownych. Obserwujemy, że pod wpływem zmian w środowisku zmienia się budowa skrzydła i wielkość ciała niektórych gatunków, a to już ewolucja złapana na gorącym uczynku - mówi dr Jarosław K. Nowakowski.

Liczba dni pracy terenowych stacji Akcji Bałtyckiej przekroczyła 20 tysięcy.
- Ponieważ obsługa stacji to 5-10 osób, można oszacować, że przy zbieraniu materiałów naukowych przepracowano łącznie około 140 tysięcy osobodni. Gdyby tę pracę wykonywała jedna osoba na etacie, musiałaby przepracować 560 lat - dodaje kierownik Akcji Bałtyckiej.

Metody wypracowane na Akcji Bałtyckiej są używane w wielu krajach na 4 kontynentach - w Europie, Azji, Afryce i Ameryce Północnej. Naukowcy pracujący w ramach projektu szkolili ornitologów w takich krajach jak Południowa Afryka, Etiopia, Egipt, Jordania czy Meksyk. Podczas prac na stacjach zagranicznych zgromadzono ogromną dokumentację fotograficzną i tysiące stron uporządkowanych notatek, co pozwala testować teorie ewolucyjne w znacznie szerszej skali niż tylko nasze polskie podwórko.

- Obecnie, oprócz kontynuacji zbierania danych zapoczątkowanych 65 lat temu, używa się również nowoczesnych metod. Zakładamy ptakom geolokatory pozwalające precyzyjnie śledzić ich trasy przemieszczeń, prowadzimy analizy genetyczne, testujemy akustyczne metody śledzenia przelotu - wyjaśnia dr Jarosław K. Nowakowski.

W najbliższy weekend w Jastarni prawie 90 ornitologów z całej Polski będzie świętować jubileusz 65-lecia  Akcji Bałtyckiej i dyskutować o przyszłości Projektu Akcja Bałtycka. W wydarzeniu obecność zapowiedzieli też przedstawiciele lokalnych samorządów.

Strona Akcji Bałtyckiej: Akcja Bałtycka