Gdzie w Gdańsku chowają się fragmenty legend i baśni, a gdzie w czasie hiperinflacji znajdowały się banki i urzędy? Na te pytania i nie tylko odpowiedzą wam przewodnicy “Spacerów z Herderem”, cyklu wydarzeń zorganizowanego przez Centrum Herdera UG. Pierwsze spotkanie odbędzie się już w najbliższą sobotę trzeciego września o 9:00. O Gdańsku oczami Johanny Schopenhauer opowie prof. Marion Brandt oraz dr Anna Kowalewska-Mróz.
Udział w spacerach jest bezpłatny, ale obowiązują zapisy! Szczegółowe informacje i formularz zgłoszeniowy dostępne są na stronie Centrum Herdera UG i na facebooku.
XVIII-wieczny Gdańsk w literackich opisach Johanny Schopenhauer
Kiedy? 03.09.22, 10:00
Gdzie? Centrum Herdera, ul. Ogarna 26
Prowadzące: prof. Marion Brandt, dr Anna Kowalewska-Mróz
Johanna Schopenhauer – jedna z najwybitniejszych kobiet swoich czasów, to nie tylko powieściopisarka i poetka, ale także animatorka kultury, która organizowała elitarne spotkania towarzyskie przyciągająca wybitne osobistości, jej przyjacielem był m.in. Johann Wolfgang von Goethe. To również jedna z niewielu tak dobrze zapamiętanych przedstawicielek płci pięknej w Gdańsku.
Na naszym spacerze postaramy się zobaczyć miasto jej oczami, ponieważ jej „Gdańskie wspomnienia z młodości” są jednym z najpiękniejszych literackich portretów Gdańska. Prześledzimy razem dość niezwykłą drogę edukacji Schopenhauer, zapoznamy się z jej pisarską karierą, poznamy jej republikańskie poglądy i krytyczny stosunek do Prus. Oprócz samego miasta bohaterem naszej opowieści będą grupy społeczne tworzące w XVIII barwną gdańską społeczność jak np. szymkowie, żydowscy i rosyjscy kupcy, menonici, franciszkanie i kapucyni, jak i konkretne postacie historyczne: rodzice pisarki – Christian Heinrich Trosiener i Elisabeth z domu Lehmann, ich sąsiadka Marie Henriette Chodowiecka prowadząca szkółkę dla dzieci znajdującą się po drugiej stronie ulicy św. Ducha oraz Daniel Chodowiecki – słynny malarz i rysownik, a od 1797 dyrektor berlińskiej Akademie der Künste.
Gdańsk jako miasto pogranicza. Kalejdoskop gdańskiej pamięci
Kiedy? 10.09.22, 10:00
Gdzie? Centrum Herdera, ul. Ogarna 26
Prowadząca: dr hab. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, prof. UG
Spacer poprowadzi nas po Gdańsku nieoczywistym. Nieoczywiste są nie tyle miejsca, które zobaczymy na trasie, co opowieści, które nadaje im wielojęzyczna literatura Miasta. Jej światy wyobrażone osadzone są w przestrzeni Gdańska, nasączając ją opowieściami gdańszczan reprezentujących różne wspólnoty pamięci – polską, niemiecką, kaszubską, żydowską czy wilniuków. Opowieści te często przydają alternatywne znaczenie miejscom, wchodzą wzajemnie w dialog, weryfikują i uzupełniają makronarracje narodowe, zapraszając do wymiany wspomnień i rodzinnych historii. W drodze porozmawiamy także o gdańskich „odpominaniach”, kształtowaniu się tożsamości gdańszczan po 1989 roku i ich ustalaniu opowieści o Mieście.
Śladami literackich wersji gdańskich legend
Kiedy? 17.09.22, 10:00
Gdzie? Centrum Herdera, ul. Ogarna 26
Prowadzący: dr Janusz Mosakowski
Zapraszamy na wycieczkę tropami literackiej legendy Gdańska. Przestrzeń Głównego i Starego Miasta stanowiła źródło inspiracji do tworzenia opowieści o ulicach, zaułkach, konkretnych budynkach i ich szczegółach architektonicznych. Opowieści te najpierw przekazywano ustnie, a potem spisywano i w ten sposób powstał bogaty zbiór legend i podań miejskich. Historyczne centrum miasta służyło również za miejsce akcji wielu ciekawych, niemieckojęzycznych powieści historycznych. W świat odległych legend, podań i beletrystyki historycznej wprowadzi nas na spacerze tropami legendarnej i historycznej literatury gdańskiej tłumacz i przewodnik miejski Janusz Mosakowski.
Niemiecka droga do pokojowej rewolucji na tle historii Solidarności
Kiedy? 24.09.2022, 10:00
Gdzie? Europejskie Centrum Solidarności, ECS
Prowadzący: dr Jacek Kołtan
Zapraszamy w podróż po wystawie stałej Europejskiego Centrum Solidarności. Wolnościowa historia Solidarności pełna jest niemieckich wątków, zupełnie nieoczywistych, mało znanych w Polsce, a często nieznanych wcale. Gdańsk, także w swojej najnowszej historii ostatnich dziesięcioleci splata je ze sobą w wyjątkowo fascynujący sposób. Przechodząc przez poszczególne sale ekspozycji przyjrzymy się znaczeniu pierwszych buntów w NRD 17 lipca 1953 roku, uwadze, z jaką obserwowano narodziny ruchu związkowego Solidarność, jak i pomocy niemieckich obywateli w dramatycznym czasie stanu wojennego. Poszukamy odpowiedzi na pytanie o to, dlaczego służba bezpieczeństwa Stasi ukazywała Lecha Wałęsę jako najniebezpieczniejsze ogniwo napięć politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej. Wreszcie spojrzymy na przeplatające się wątki opozycyjne i dążenia niepodległościowe obu społeczeństw jako na wspólną historię wolności naszego regionu, której lepsze rozumienie pozostaje wciąż żywym wyzwaniem.
Śladami dawnych urzędów, instytucji finansowych i pierwszych biurowców w Gdańsku
Kiedy? 01.10.22, 10:00
Gdzie? Centrum Herdera, ul. Ogarna 26
Prowadzący: dr Jan Daniluk
Gdzie w wilhelmińskim Gdańsku znajdowało się najwięcej banków, jak w czasach hiperinflacji funkcjonowała giełda, które z budynków w mieście można uznać za pierwsze biurowce, wreszcie gdzie i dlaczego na przełomie XIX i XX w. utworzono kwartał reprezentacyjnych gmachów ..? Na te i inne pytania z funkcjonowaniem przed 1945 r. niemieckich urzędów, instytucji finansowych czy pierwszych biurowców odpowie podczas popularnonaukowego spaceru dr Jan Daniluk, historyk, badacz i popularyzator dziejów Gdańska w XIX–XX w.
Trasa poprowadzi z ul. Ogarnej (siedziby szeregu banków), przez ul. Ławniczą na Długi Targ i Długą, następnie na ul. Bogusławskiego, Okopową i przejście tunelem podziemnym na Hucisko i Targ Rakowy. Stamtąd grupa skieruje się na ul. Nowe Ogrody, gdzie w rejonie skrzyżowania z ul. Powstańców Warszawskich (przy zbiorniku wodnym, na terenie Hevelianum) planowany jest koniec.
Spacer poprowadzony będzie częściowo w języku niemieckim, z wykorzystaniem także fragmentów niemieckojęzycznej literatury, opisów z prozy lub przewodników sprzed 1945 r.
Od elitarnej siedziby rycerzy do giełdy. Historia Dworu Artusa i program ideowy jego wnętrza
Kiedy? 08.10.22, 10:00
Gdzie? Centrum Herdera, ul. Ogarna 26
Prowadząca: Izabela Jastrzembska-Olkowska
Podczas spaceru poznamy historię jednego z najważniejszych budynków municypalnych w Gdańsku. Spacerowicze dowiedzą się o początkach Dworu od czasów jego założenia jako siedziby elitarnego bractwa św. Jerzego, usłyszą o jego czasach, gdy funkcjonował jako miejsce spotkań bractw kupieckich i elitarny Salon Miasta, gdzie podejmowano najznamienniejszych gości Gdańska. Dowiemy się o jego ważnej funkcji jako miejsca otwartych i publicznych rozpraw sądowych, a także zmianie, jaka nastąpiła w wieku XVIII, kiedy to Dwór Artusa został przekształcony w Giełdę zbożową, która funkcjonowała tutaj do 1932 roku. Tego wszystkiego dowiemy się w jego majestatycznym i pełnym przepychu wnętrzu, w którym jego historia pełna zmian widoczna jest najlepiej. Podczas spaceru zwrócimy uwagę na zabytki, które są najważniejsze dla każdego z tych okresów i pośrednio są związane z jego zmieniającymi się funkcjami jako budynku miejskiego.
Które z zabytków we wnętrzu Dworu Artusa związane są bezpośrednio z pierwszym właścicielem Dworu, czyli Bractwem św. Jerzego? Dlaczego Bractwo św. Rajnolda posiadało cztery zbroje turniejowe z końca XV wieku? Czy Wielki Piec ogrzewał Dwór Artusa i kto za niego zapłacił? Odpowiedź na te i inne pytania usłyszą Państwo na naszym zwiedzaniu. Zwrócimy też uwagę, dlaczego w niektórych Ławach Bractw są umieszczone dość szokujące obrazy ze scenami rodem z „Gry o tron”. Serdecznie zapraszamy!
O prowadzących:
Prof. dr hab. Marion Brandt – profesor literatury niemieckiej w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Gdańskiego – w swojej pracy naukowej zajmuje się stosunkami polsko-niemieckimi w literaturze, literaturą niemiecką XX w. oraz literaturą związaną z Gdańskiem.
Dr Anna Kowalewska-Mróz – germanistka, pracownik Centrum Herdera UG, wykładowca na germanistyce UG, wieloletni licencjonowany przewodnik po Gdańsku – zajmuje się sposobem opisu sztuki w literaturze i literaturą opisującą jej miasto rodzinne.
Dr Janusz Mosakowski — pracownik naukowy Instytutu Filologii Polskiej UG, autor książki „Dzieje Gdańska w niemieckiej powieści historycznej”, tłumacz literatury naukowej i pięknej o Gdańsku (Peter Oliver Loew „Gdańsk i jego przeszłość”, Johannes Trojan „Mój ojciec, kupiec”, Felix Scherret „Dolar drożeje!”, Marie Sansgêne „Wspomnienia z młodości ubogiej służącej”, Richard Teclaw „Reportaże z Wolnego Miasta 1926-1928”), kierownik pracowni badawczej „Literackie Trójmiasto”, stały współpracownik gdańskiego kwartalnika „30 Dni”, licencjonowany przewodnik trójmiejski.
Dr hab. Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, prof. UG − germanistka, literaturoznawczyni z antropologicznym zacięciem, profesor w Instytucie Filologii Germańskiej UG, kieruje Pracownią Badań nad Narracjami Pogranicza, prezes Stowarzyszenia Güntera Grassa w Gdańsku. Zainteresowania naukowe: literatura, pamięć i tożsamość na kulturowych pograniczach.
Dr Jacek Kołtan — filozof i politolog, pełnomocnik Dyrektora ECS ds. naukowych, w swoich badaniach zajmuje się teorią społeczną, nowymi ruchami społecznymi i kulturą polityczną nowoczesności.
Dr Jan Daniluk – historyk, pełnomocnik dyrektora Hevelianum ds. historii i dziedzictwa kulturowego. Wcześniej pracował m. in. na Uniwersytecie Gdańskim oraz w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. Pasjonat i badacz historii Gdańska oraz Sopotu (XIX-XX w.). Zajmuje się także historią II wojny światowej oraz okresu międzywojennego, ze szczególnym uwzględnieniem Rzeszy Niemieckiej.
Izabela Jastrzembska-Olkowska – kierownik Oddziału Dworu Artusa w Muzeum Gdańska. Zainteresowania badawcze: ikonografia nowożytna, gdańskie malarstwo przełomu XIX/XX wieku.